ضوابط و مشخصات عمومی نماسازی:
سيماي شهري يكي از مباحثي است كه در طرح‌هاي توسعه و عمران مورد توجه قرار مي‌گيرد. قرار دادن اماكن عمومي در سيماي اصلي‌ترين معابر از جمله تمهيداتي است كه در اين رابطه مي‌توان انديشيد. براي تكميل اين تمهيد رعايت چند ضابطه در احداث بناهاي عمومي ضرورت دارد:
يك: بناهاي عمومي از طريق يك طرح متناسب و فكر شده (تهيه شده بوسيله مهندس معمار) احداث گردند.
دو: در طرح اين ابنيه اثرات محيطي و نقش سيما سازي شهري آنها مدنظر قرار گيرد.
سه: فضاي باز ابنيه عمومي در ارتباط با فضاي باز عمومي قرار گيرند و نقش موثري در سيماسازي شهري داشته باشند. بنابراين اين فضاها نبايد بوسيله ديوارهاي بسته از فضاهاي عمومي جدا شوند. استفاده از ديوارهاي مشبك رديف‌هاي درختان و مشابه در اين رابطه بسيار كارساز است.
چهار: نصب نرده‌هاي فلزي مقابل پنجره‌ها، درهاي ورودي، ديوارها مجاز نيست. در صورت نياز به نرده‌هاي حفاظتي براي دربها و پنجره‌ها نياز مزبور به هنگام طراحي مطرح گردد تا از طريق كوچك كردن تقسيمات پنجره‌ها و ديگر روشها عملي شود.
پنج: ضوابط همجواري در احداث بناهاي عمومي: از ديگر عوامل سيما سازي شهري، همگون‌سازي بناهائي است كه در جوار يكديگر احداث مي‌گردند. در اين جهت ضوابط زير ارائه مي‌گردد:
ـ حتي‌الامكان بناهاي عمومي به ساختمانهاي مجاور متصل نشوند تا از ايجاد يك ديوار بسته يكپارچه در جوار معابر جلوگيري شود. رعايت اين ضابطه براي واحدهاي داراي عملكرد عمومي كه عرض آنها بيش از 12 متر باشد به ميزان حداقل 20 درصد عرض پلاك در طبقات همكف، اول و دوم، و 25 درصد در طبقات سوم و چهارم و 30 درصد در طبقات پنجم به بالا از شرق الزاميست. براي پلاكهاي مسكوني حداقل عرض 20 متر و ساير ضوابط عقب‌نشيني از سمت شرق 20 درصد براي طبقه همكف تعيين مي‌گردد.
ـ نماسازي براي تمام سطوح نمايان ساختمان، اجباريست.
ـ سطح پنجره‌ها مي‌تواند حداقل پانزده سانتيمتر از سطح ديوار عقب‌نشيني داشته باشد. در مورد پلاكهاي با عرض كمتر از 12 متر كه عدم اتصال بنا به ابنيه مجاور ممكن نيست، ضوابط زير بايستي رعايت گردد.
ـ در صورتيكه بنا نسبت به بناي ساخته شده مجاور عقب‌نشيني داشته باشد، ديوارهاي داراي ديد بناي مجاور بايستي مشابه بناي دردست احداث ويا بناي ساخته‌شده قبلي توسط مالك بناي دردست احداث نماسازي‌شود.
ـ ارتفاع بناي در دست احداث با واحد ساخته شده مجاور بايستي همسطح باشد و در صورت وجود اختلاف ارتفاع اين اختلاف نبايستي كمتر از 5/1 متر باشد.
شش: احداث فضاي تجاري خود از عوامل موثر در سيما سازي شهريست. لذا پيشنهاد مي‌شود كه بطور قطع فضاهاي تجاري به صورت جمعي احداث گردد و تنها سرقفلي آن واگذار گردد تا بتوان بر حفظ سيما و عملكرد آن در طول استفاده نيز تسلط داشت.
بعلاوه ضوابط زير نيز به هنگام واگذاري بخشهاي تجاري رعايت گردد:
ـ هر گونه انبار و تجمع اجناس در خارج از مغازه ممنوع است. بنابراين لازمست فضاي كافي براي انبار مورد نياز مغازه‌ها در نظر گرفته شود.
ـ فضاي سبز همجوار بخشهاي تجاري بايد كاملا حفاظت و نگهداري شود.
هفت: در معابر شرقي ـ غربي مي‌بايد حداقل يك رديف درخت در قسمت جنوبي خيابان كاشته شود تا سايه مناسب تابستاني را در سطح معبر فراهم آورند و بعلاوه اين اشجار لازمست از نوع خزان‌پذير باشند تا در زمستان آفتابگيري معبر را مختل نسازند.
هشت: ايجاد هرگونه كانال، آبرو و دودكش بر سطح نماي كليه ساختمانهاي عمومي و مسكوني ممنوع است.
نه: در نقشه هاي معماري، طراحي نماي تمام ساختمانهاي واقع در بدنه گذرهاي اصلي بايد در مقياس 1.50 و با تعيين نوع مصالح و رنگ، ميزان پيش آمدگيها و نوع بازشو باشد.
ده: تعيين محل رايزر تاسيسات ودودكشها در نقشه هاي معماري الزامي است.
يازده : تعبيه و نصب لوله بخاري و كانال كولر و لوله هاي تاسيساتي در بدنه هاي مشرف به گذر به صورت نمايان و با بيرون زدگي ممنوع است.
دوازده: پيش بيني محل مناسب تاسيسات و يا استقرار كولرها در هر واحد و همچنين ديگر تاسيسات به صورتي كه غيرقابل رويت از معابر باشد و برروي بام الزامي است. همچنين محل استقرار جعبه هاي مخابرات در قسمت ورودي پيش بيني شود.
سيزده : اتصال كابل برق و تلفن بناها به صورت هوايي و نامنظم از نظر سيمايي و.. ، مطلوب نيست و شركت برق منطقه اي و اداره مخابرات ميبايست با كابل كشي زميني به شكل مناسب و فني اين امور را انجام دهند.
الزامات مربوط به نماي ساختمانها:
– در هيچ يك از سطوح خارجي بنا نمي‌توان پنجره يا هواگير مشرف به مالكيت مجاور احداث نمود مگر اينكه از حد مالكيت مجاور حداقل 2 متر عقب‌نشيني صورت گرفته باشد در اين حالت پنجره‌ها بايستي در ارتفاع 1.80 متر از كف مربوطه به صورت غير بازشو بوده و با استفاده از شيشه مات و يا مصالح مشابه بيرون آنها غيرقابل رويت گردد.
ـ الزام به رعايت و اجراي دستورالعمل نماسازي در پروانه ساختماني بايستي درج و قيد گردد صدور گواهي عدم خلاف، منوط به رعايت و اجرائي اين دستورالعمل است.
ـ مالك و مهندسين طراح معمار، ملزم به ارائه طرح نماي ساختمان با جزئيات رنگ، جنس و نوع مصالح با جزئيات اجرايي لازم و براساس دستورالعمل قبل از صدور پروانه ساختمان به شهرداري منطقه و اخذ تائيدهاي لازم از شهرداري مي‌باشند و براي ضمانت اجرا مي‌بايستي قبل از صدور پروانه ساختمان، توسط شهرداري منطقه از مالك و مهندسين طراح و ناظر تعهد اخذ گردد.
ـ مهندسين ناظر معماري ملزم به نظارت بر اجراي نماي ساختمان براساس طرح نماي مصوب از زمان اجراي سقف اول مي‌باشند.
ـ معاون شهرسازي شهرداري منطقه ملزم به نظارت بر حسن اجراي دستورالعمل نماسازي براي كليه ساختمانهاي واقع در محدوده منطقه مي‌باشد. صدور گواهي عدم خلاف مشروط به تصويب طرح نماي ساختمان در شهرداري و صدور گواهي پايان كار منوط به اجراي نما براساس طرح مصوب بنا مي‌باشد و هرگونه تخلف مهندسين در اين خصوص ميبايست به معاونت شهرسازي و معماري شهرداري تبريز اعلام و منعكس گردد.
ـ رعايت اصول معماري اصيل و بومي بعنوان اساس و پايه در طراحي و اجراي نماي ساختمانها الزامي است و استفاده از سبك‌ها و فرم‌هاي نامتعارف با معماري اصيل در نماي ساختمان در طراحي و احداث بنا ممنوع مي‌باشد.
ـ طراحي و اجراي ساختمانها بايستي به صورتي باشد كه با منظر شهري و مولفه‌هايي از آن جمله خيابان، محله، عناصر طبيعي و محيطي و هنجارهاي فرهنگي متناسب و هماهنگ باشد. ـ ساختمانها مي‌تواند به نحوي طراحي شود كه شكل، مقياس، مصالح، رنگ و تناسبات حجم آن هماهنگ با محيط پيرامون باشد و از مصالح بوم آورد براي نماسازي استفاده گردد.
ـ استفاده از سنگ‌هاي طبيعي و مصنوعي با رعايت ضوابط و نكات ايمني و صرفاً با رنگ‌هاي مشخص تعريف شود.
ـ استفاده از نماهاي پرده‌اي (آلومينيوم شيشه‌اي كامپوزيت شيشه رفلكس و…) در نماهاي اصلي و جانبي ساختمانهاي عمومي و دولتي ممنوع مي‌باشد. ـ استفاده از نماي كامپوزيت و آلومينيومي مشروط به رعايت مبحث چهارم مقررات ملي ساختمان ايران و بصورت محدود و حداكثر در حد 10% سطح كل نماي ساختمان صرفاً براي ساختمانهاي مسكوني قابل قبول است هرچند كه اساساً اين نوع مصالح توصيه نمي‌شود.
ـ جنس نما در كليه سطوح نماي ساختمانها ميبايست قابل پاكسازي بوده و موجب آلودگي‌هاي زيست محيطي و بصري نشود.
ـ نماي بدنه شمالي ساختمان كه در مجاورت مالكيت غير است ميبايست از ارتفاع 2.5 متر به بالا و الزاماً در محدوده مالكيت، نماسازي گردد.
ـ طرح نماي كليه ساختمانهاي مسكوني گروههاي «ج و د» و همچنين همه‌ي ساختمانهاي عمومي، اداري، خدماتي، تجاري، بانكها و… و تمام ساختمانها با هر نوع كاربري و هر تعداد طبقه كه در مجاورت ميادين و تقاطع‌ها و خيابانهاي اصلي با عرض 22 متر و بيشتر مي‌باشند بايد تعريف شوند و نماي ساختمانهاي واقع در منطقه تاريخي تبريز الزاماً ميبايست به تاييد معاونت شهرسازي و معماري شهرداري تبريز (كميته تخصصي نما و سيماي شهري) برسد.
ـ استفاده مناسب و اصولي از مصالح و تكنولوژي‌هاي نوين در طراحي و اجراي نماهاي ساختمان در صورتيكه همخوان و هماهنگ با اصول اين دستورالعمل باشد و موجب آلودگي‌هاي زيست محيطي و بصري نشود و مشروط به تائيد معاونت شهرسازي و معماري شهرداري تبريز قابل بررسي خواهد بود.
ـ به منظور خلاقيت طراحي و براي نماي ساختمانهاي شاخص و عمومي (در صورتيكه داراي طرح خاص باشد) طرح بصورت ويژه و با رعايت اصول دستورالعمل و با حضور طراح، بصورت موردي در معاونت شهرسازي و معماري شهرداري تبريز (كميته تخصصي نما و سيماي شهري) قابل بررسي خواهد بود.
ـ نماي ساختمانهاي بلند مرتبه تابع ضوابط و شرايط ويژه مي‌باشد و ميبايست به تائيد معاونت شهرسازي و معماري شهرداري تبريز (كميته تخصصي نما و سيماي شهري) برسد.ـ اجراي بام سبز طبق ضوابط مربوطه و مشروط به تائيد معاونت شهرسازي و معماري (كميته تخصصي نما و سيماي شهري) مجاز بوده و توصيه مي گردد.
ـ نماي ساختمانهاي مجاور و در حريم بناهاي تاريخي، تابع ضوابط و مقررات مصوب ذيربط خواهد بود.
ـ انواع مبلمان و تابلوهاي شهري، تابع ضوابط و مقررات مربوطه مي‌باشد. در اين صورت در طراحي نماي ساختمانهاي عمومي، تجاري، خدماتي، اداري، درماني و… مي‌بايستي محل تابلو پيش‌بيني و تعيين گردد و در انطباق با مبحث بيستم مقررات ملي ساختمان ايران و بصورت هماهنگ براي صنوف مختلف تهيه شود.
